Leusden,
28
oktober
2018
|
07:00
Europe/Amsterdam

De geheimen van een rallynavigator

De geheimen van een rallynavigator

Hoeveel invloed heeft een rallynavigator op de eindtijd? Hoe komt een roadbook precies tot stand en wat moet een navigator allemaal kunnen?

Juist, ja. Jij denkt dus dat je wel rallynavigator kunt worden. Want zelfs als je in een rijdende auto zit te lezen, word je niet wagenziek. Dat komt absoluut van pas, maar het is helaas niet genoeg. Een goede copiloot moet ook een bovengemiddeld ritmegevoel hebben en in perfecte fysieke conditie zijn. Daarnaast moet hij zélf ook heel goed kunnen rijden én hij moet verstand hebben van autotechniek. Maar bovenal moet hij dol zijn op schrijven…

Een A4’tje per kilometer

Een rallyseizoen bestaat uit 13 races, over gemiddeld zo’n 350 uitdagende kilometers. En voor het beschrijven van elke kilometer is ongeveer één A4’tje nodig. Afhankelijk van zijn persoonlijke stijl, de grootte van z’n handschrift en het aantal rally’s dat een copiloot achter de kiezen heeft, schrijft hij jaarlijks tot wel 4.500 pagina’s aan rij-aanwijzingen – of pacenotes – bij elkaar. ŠKODA heeft trouwens 117 jaar motorsporttraditie.

Enorme adrenalinekick

Verder is het absoluut niet waar dat een copiloot slechts tweede viool speelt. “In 2005 deed ik mijn eerste ervaringen op als navigator en ik was meteen verkocht. Het geeft een enorme adrenalinekick, ook al zit je niet zelf achter het stuur. Jij bent de extra ogen van de rallyrijder en hij moet jou blind kunnen vertrouwen. Simpel gezegd: hij moet exact rijden zoals ik aangeef. En de copiloot merkt het onmiddellijk als de bestuurder de instructies goed opvolgt. Het is teamwork op het scherp van de snede en als dat goed gaat, geeft dat een heerlijk gevoel.” Aan het woord is Pavel Dresler, de rechterhand van ŠKODA-rallyrijder Jan Kopecký.

Instructies in de pacenotes

Wat staat er precies in de pacenotes die de navigator onderweg aan de rallyrijder voorleest? Het belangrijkste wat de bestuurder moet weten, is hoe scherp de bochten zijn en of de scherpte ín de bocht toe- dan wel afneemt. Verder is het essentieel om te weten hoe ver het is tot de volgende bocht en welke positie de rallyrijder op de weg moet kiezen. Moet hij de bocht zo veel mogelijk afsnijden? Of moet hij juist aan de buitenkant blijven omdat er bijvoorbeeld een groot rotsblok langs de kant ligt? Bij slecht zicht is info over oriëntatiepunten, zoals verkeersborden of bomen, van groot belang. “Ook de volgorde waarin ik de pacenotes voorlees, is essentieel. Zo betekent ‘gravel-lang-lang’ iets anders dan ‘lang-lang-gravel’. In het eerste geval bevindt de gravel zich aan het begin van de bocht en in het tweede geval aan het eind”, legt Pavel uit.

Hoe schrijf je een roadbook?

Ter voorbereiding op een wedstrijd mag elk team een rallyroute twee keer van te voren verkennen. Tijdens die verkenningsritten wordt het roadbook met pacenotes geschreven. In ronde 1 dicteert de bestuurder zijn copiloot wat hij moet noteren. Gedurende de tweede verkenningsrit leest de copiloot zijn aantekeningen voor. Zo nodig corrigeert of verduidelijkt de rallyrijder de instructies. Dankzij de gemonteerde boordcamera kunnen de mannen de hele route nadien nog diverse malen doornemen, totdat het traject volledig in hun hoofd zit. Vaak zijn ze hier vlak voor het begin van de rally nog tot diep in de nacht mee bezig.

In de basis hanteren de meeste rallyteams grofweg hetzelfde systeem voor hun pacenotes. Maar er bestaan ook verschillen. Zo gebruiken sommige teams een numeriek systeem om de bochten te typeren, en geven anderen de voorkeur aan een woordelijke beschrijving. Zo heet een scherpe bocht naar links bij het ene team ‘links twee’ en bij het andere ‘scherp links’.

Meer dan collega’s

Rallyrijders kiezen altijd zelf hun copiloot. Dat de twee elkaar perfect aanvoelen, is cruciaal, evenals een goede persoonlijke chemie. Tijdens een rallykampioenschap brengen de teamleden immers meer tijd met elkaar door dan met hun gezin. “Er zijn rijders en navigators die ieder hun eigen weg gaan zodra het werk erop zit. Maar Jan wil iemand naast zich hebben die méér is dan alleen maar zijn copiloot. We zijn goede vrienden, we gaan om met dezelfde mensen en buiten het racen om hebben we veel contact. Onze gezinsleden kennen elkaar ook goed. We zijn als het ware één grote familie. Maar het allerbelangrijkste is dat we elkaar volledig vertrouwen. Eventuele onenigheid bespreken we in de auto en daarna hebben we het er nooit meer over”, aldus Pavel.

Dezelfde training

Een rallyrijder en een copiloot doorlopen dezelfde training. Ze hebben allebei een rallylicentie en zo nodig is de copiloot in staat om het stuur over te nemen. Ervaring is heel belangrijk voor een navigator. Daarnaast moet hij een pietje-precies zijn en goede organisatorische kwaliteiten hebben. Want het is de copiloot die alle gedoe rondom het team in goede banen moet leiden. Op die manier kan de bestuurder zich volledig op het rijden focussen.

Letterlijk blind navigeren

Natuurlijk kennen de rallyrijders de meeste routes goed, maar zonder een bekwame navigator lukt het hun niet om een snelle tijd neer te zetten. Zo is de juiste timing essentieel bij het voorlezen van de rij-aanwijzingen. Als de navigator te langzaam leest, kan de bestuurder niet op tijd reageren. Hierdoor kan de auto van de weg raken. Is de copiloot daarentegen te rap met zijn instructies, dan kan de rallyrijder in de war raken. Ook in dat geval loop je het gevaar in de greppel te belanden. Omdat een precieze timing cruciaal is, heeft de navigator op snelle trajecten geen tijd om vooruit te kijken. Hij moet de weg letterlijk kunnen aanvoelen en dus blind navigeren.

Raak je ooit de draad kwijt?

Een copiloot is natuurlijk ook maar een mens. En dus komt het wel eens voor dat hij tijdens het navigeren even de draad kwijtraakt. In zo’n geval moet hij dat onmiddellijk zeggen, zodat de bestuurder erop kan anticiperen. En heb je je weleens afgevraagd wat er gebeurt als de intercom defect raakt tijdens een race? Hard schreeuwen is dan zinloos. De bestuurder hoort je eenvoudigweg niet. Daarvoor maken de versnellingsbak, de motor en het onderstel te veel lawaai. Het enige wat de copiloot op zo’n moment kan doen, is gebarentaal gebruiken om de juiste richting en de scherpte van de bochten aan te geven.

Niet voor iedereen weggelegd

Net als de rijders, hebben ook navigators zo hun favorieten onder de internationale rally’s. Pavel geeft aan dat een rally met veel scherpe bochten en grote stukken onverhard niet per se het zwaarst is. Een snel traject over asfalt kan je ook behoorlijk uitputten. De snelheden liggen daarbij hoger en het gevolg is dat de krachten op het lichaam heviger zijn. Zowel tijdens het accelereren als bij het remmen. Pavel: “Zelf ben ik dol op de Rally van Corsica. De wegen daar zijn heerlijk uitdagend. De Rally van Wales vind ik maar niets. Die wordt pas laat in het seizoen verreden. Vermoeidheid ligt dan altijd op de loer, bovendien liggen de verschillende proeven erg ver uit elkaar.”

Veel van de vaardigheden die een navigator moet hebben, kun je dus aanleren. Maar je moet er wel aanleg voor hebben, anders kun je het wel vergeten. En als je van nature snel wagenziek wordt, kun je er maar beter helemaal niet aan beginnen.