Leusden,
23
september
2018
|
07:00
Europe/Amsterdam

ŠKODA Archief: een reis door de tijd

ŠKODA Archief: een reis door de tijd

Het archief van ŠKODA gaat terug naar 1895, het jaar waarin de basis van het merk werd gelegd. Zou je alle documenten uit het archief op elkaar leggen, dan heb je een stapel van meer dan een kilometer hoog.

De tijd dat een archivaris elke dag dozen uitpakte en papieren op de juiste volgorde legde, ligt inmiddels achter ons. Althans, in het fabrieksarchief van ŠKODA. Meer dan een kilometer aan documenten, verzameld van eind 19de eeuw tot nu, is ondergebracht in het gebouw waar Václav Laurin en Václav Klement zijn begonnen met een werkplaats voor rijwielen en gemotoriseerde tweewielers. Vanuit historisch perspectief bekeken, had ŠKODA’s ‘geheugen’ niet op een betere plaats gevestigd kunnen zijn.

De geschiedenis van ŠKODA

Als een van de oudste automerken ter wereld, koestert ŠKODA zijn geschiedenis in elk mogelijk opzicht. Medewerkers van het archief helpen mee aan de voorbereidingen van tentoonstellingen in het ŠKODA Museum, leveren een bijdrage aan de samenstelling van brochures over ŠKODA’s geschiedenis en duikelen documenten op die worden gebruikt tijdens bijeenkomsten van de directie of in persberichten. Ze weten bovendien precies, waar onder de fabriek in Mladá Boleslav oude schuilkelders te vinden zijn – informatie die van pas komt bij het moderniseren en het uitbreiden van de productiefaciliteiten.

De archiefmedewerkers worden benaderd door mensen uit de gehele ŠKODA-organisatie en verwerken daarnaast zo’n 4000 aanvragen van particuliere liefhebbers op jaarbasis. In samenwerking met de afdeling Marketing heeft het Archief de interactieve website ŠKODA Heritage ontwikkeld.

Historische documenten

Dat alle historische documenten van ŠKODA op één locatie verzameld zijn, lijkt niet meer dan logisch. Veel archiefstukken zijn echter geen eigendom van ŠKODA. Na de Tweede Wereldoorlog werd het concern genationaliseerd – inclusief het fabrieksarchief. Toen ŠKODA in 1991 onderdeel werd van de Volkswagen Group, kwamen de Tsjechische regering en Volkswagen overeen dat alle documenten van vóór 1990 (met uitzondering van alle archiefstukken over de FAVORIT) eigendom zouden blijven van de regering. De overige archiefstukken werden eigendom van de nieuwe eigenaar.

ŠKODA kwam echter met de regering overeen, dat het vrije toegang tot en volledig beheer over alle historische documenten zou krijgen, ongeacht het eigendom ervan. Hierbij horen ook alle documenten die betrekking hebben op bedrijven die in het verleden zijn gefuseerd met ŠKODA, zoals Svoboda, Dobrý, Zahrádka en Kotek, alsmede de voorgangers van het huidige bedrijf (Laurin & Klement, ASAP en AZNP), alsmede individuele organisaties die in het verleden deel hebben uitgemaakt van de bedrijfsstructuur, zoals de ROH (een vakbond) en de SSM (een jeugdbeweging).

Het ŠKODA Archief bezoeken

Jaarlijks mag het ŠKODA Archief honderden gasten verwelkomen. Dit zijn voornamelijk eigenaren van klassieke ŠKODA’s die op zoek zijn naar informatie over een specifiek model. Maar het archief wordt ook bezocht door veel studenten en journalisten, die informatie over bepaalde mensen of gebeurtenissen uit de geschiedenis van ŠKODA onderzoeken. “Wij helpen verzamelaars om de juiste informatie te vinden over het model dat zijn restaureren,” vertelt Irena Hozáková, stafmedewerker van het archief. “We geven echtheidscertificaten uit en we assisteren scholieren en studenten bij hun werk.”

“We helpen bovendien onze collega’s van andere afdelingen om de benodigde gegevens voor specifieke projecten te vinden,” vervolgt ze. “Op die manier houden we de geschiedenis van ŠKODA in leven.” Wie een bezoek wil brengen aan het archief, dient van tevoren een verzoek in te dienen. De gebruikelijke wachttijd voor een bezoek aan het archief is ongeveer een maand.

Laurin en Klement

Het ŠKODA fabrieksarchief is momenteel gehuisvest in twee ruimten. Alle materiaal dat de periode beslaat van de eerste samenwerking tussen Laurin en Klement tot de jaren 90, wordt bewaard in de hoofdruimte. Er zijn foto’s, brochures, boeken, artikelen uit kranten, tijdschriften, belangrijke contracten en correspondentie, informatie over alle producten (inclusief ontwikkelingsrapporten) en technische tekeningen opgeslagen. Het overige archiefmateriaal is gehuisvest in een onlangs gerenoveerd gebouw op het fabrieksterrein. In beide archiefruimten wordt de temperatuur constant op 18 graden Celsius gehouden, bij een luchtvochtigheid van 50 procent.

WETENSWAARDIGHEDEN OVER HET ŠKODA ARCHIEF

1) Naast foto’s en papieren documenten, bevat het archief ook cd’s, dvd’s, BETA- en VHS-videobanden, films, etc. Van de medewerkers van het archief wordt verlangd dat ze met al deze formats kunnen werken. Zo vormt het archief ‘een kleine excursie door de geschiedenis van afspeeltechnologie’.

2) Tot de jaren 60 was niet het carrosserienummer de belangrijkste manier om een auto te identificeren, maar het motornummer. Het carrosserienummer kreeg die rol pas in de jaren 60. Het VIN-nummer zoals dat nu wordt toegepast, is sinds de vroege jaren 80 ingevoerd. In het archief zijn vele motorlogboeken opgenomen, waarin van elke auto de productie- en verkoopdatum met de hand zijn genoteerd. In de eerst helft van de twintigste eeuw werden daar de kleur en de naam van de eerste eigenaar aan toegevoegd.

3) Eén van de belangrijkste historische documenten uit het ŠKODA Archief is de handgeschreven overeenkomst tussen Václav Laurin en Václav Klement, die tot in detail beschrijft hoe de samenwerking is opgebouwd. Het document is gedateerd op 31 maart 1903, het bewijs dat Laurin en Klement al hun eerdere afspraken beklonken met een handdruk. Een gebruikelijke methode, in de late 19de eeuw – in de zakenwereld kwam eerlijkheid nog op de eerste plaats.

4) Een van de meest waardevolle objecten uit het ŠKODA Archief, is het VIP-gastenboek. Hierin is in 1919 bijvoorbeeld een korte tekst geschreven door President Masaryk, en het bevat bovendien de handtekeningen van Jan Masaryk (zoon van de President), verschillende ministers, binnenlandse en buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders uit onder meer de Arabische landen, Noord-Korea en China, en zelfs die van Miss USA 1957, Charlotte Sheffield.

5) De oudste objecten uit het archief zijn de brieven die Václav Laurin naar huis stuurde toen hij in 1892 en 1893 in Dresden studeerde.